Περιβάλλον

Τον Απρίλιο του 1962 ο Peter F. Drucker απεκάλεσε τα Logistics την «σκοτεινή ήπειρο» της οικονομίας ενός κράτους. Σήμερα θα μπορούσαμε να πούμε ότι σε πολλές επιχειρήσεις, όχι μόνο στον δημόσιο αλλά και στόν ιδιωτικό τομέα, το κόστος των λειτουργιών τους που σχετίζονται με τα Logistics αποτελεί την «μαύρη τρύπα» της κερδοφορίας τους. Είναι πλέον γεγονός ότι το κόστος logistics έφθασε να είναι το δεύτερο μεγαλύτερο κόστος μετά το κόστος marketing και sales σε μια εμπορική εταιρεία και το τρίτο μεγάλο κόστος μετά το κόστος παραγωγής και το κόστος marketing και sales σε μία βιομηχανική επιχείρηση. Kαι δεν είναι καθόλου υπερβολή, τέσσερεις δεκαετίες μετά, να λέμε ότι υπάρχουν επιχειρήσεις «δύο ταχυτήτων» ανάλογα με την προσπάθεια που καταβάλουν να παρακολουθήσουν και να μειώσουν αυτό το κόστος της ροής των προϊόντων τους που το συνθέτουν τα κόστη μιάς αλυσίδας διαδικασιών, δηλ. της μεταφοράς, της αποθήκευσης, της επεξεργασίας παραγγελιών, της αποθεματοποίησης, της διανομής και της διαχείρησης πληροφοριών, που δαπανώνται για να κρατηθεί από τις επιχειρήσεις το επιθυμητό επίπεδο εξυπηρέτησης των πελατών τους.

Η εισβολή της τεχνολογίας και η επιτακτική ανάγκη για ποιο αποτελεσματική λειτουργία της εφοδιαστικής αλυσίδας οδηγεί αναγκαία στην στελέχωση και εκπαίδευση του τμήματος logistics με εξειδικευμένους επιστήμονες με βαθιά γνώση του αντικειμένου ικανούς να ανταπεξέλθουν με αποτελεσματικό τρόπο στην πολυπλοκότητα των καθηκόντων που προκύπτουν από την καθημερινή λειτουργία ενός από τους πλέον δυναμικούς τομείς μίας επιχείρησης. Σήμερα από τα υψηλότερα επίπεδα της ιεραρχίας μέχρι τον τελευταίο εργαζόμενο οι απαιτήσεις έχουν διαφοροποιηθεί και στα χαμηλότερα επίπεδα ίσως πολύ περισσότερο. Αν, για παράδειγμα, η εξοικείωση με τους ηλεκτρονικούς υπολογιστές θεωρούνταν δεδομένη, για τα στελέχη π.χ. της αποθήκης είναι μία καινούργια απαίτηση καθώς έχουν να χειριστούν φορητά τερματικά, να διαβάσουν εντολές από οθόνες, να εισάγουν μέσω bar code στοιχεία στο μηχανογραφικό σύστημα κ.α.

Η αγορά των συμβουλευτικών υπηρεσιών, των πληροφοριακών συστημάτων καθώς και η εκπαίδευση σε θέματα logistics στην Ελλάδα ακολουθεί σε γενικές γραμμές τις τάσεις που επικρατούν κυρίως στην Ευρώπη αλλά και στον διεθνή χώρο με σημαντική όμως καθυστέρηση και σε μικρότερους ρυθμούς. Ο βαθμός διείσδυσης εφαρμογής των αρχών των logistics θεωρείται ιδιαίτερα χαμηλός και σε μερικούς οργανισμούς και επιχειρήσεις έως και ανύπαρκτος. Οι ανάγκες της ελληνικής βιομηχανίας και των επιχειρήσεων για συστήματα logistics διαρκώς αυξάνονται όχι μόνο στο ιδιωτικό αλλά και στον ευρύτερο δημόσιο τομέα. Πιστεύεται ότι πολλές επιχειρήσεις καθυστερούν σημαντικά να επενδύσουν για την κάλυψη των αναγκών τους.

Οι περισσότερες εταιρείες που χρησιμοποιούν εξωτερικούς συμβούλους για την αναδιοργάνωση του κυκλώματος logistics έχουν στελέχη με εμπειρία και γνώσεις σε θέματα logistics management. Κάποιος μη ειδικός θα μπορούσε να ξαφνιαστεί, ενώ αντίθετα οι επαγγελματίες του χώρου θα συμφωνήσουν αμέσως. Αντιθέτως, εταιρείες που δεν έχουν αναπτύξει ακόμα τον τομέα logistics, συνήθως δεν χρησιμοποιούν καθόλου συμβούλους για την οργάνωσή τους γιατί πιστεύουν ότι μπορούν να τα καταφέρουν καλύτερα μόνοι τους. Έρευνες που έχουν γίνει σε παγκόσμια κλίμακα αποδεικνύουν ότι οι επιχειρήσεις με προοδευτικές αντιλήψεις και ακόμα πιο σημαντικό με καλή οργάνωση logistics, χρησιμοποιούν εξωτερικούς συμβούλους.

Ποια είναι όμως τα στελέχη των επιχειρήσεων που συνεργάζονται πιο στενά με τους συμβούλους logistics; Σίγουρα είναι τα στελέχη που απασχολούνται στον ευρύτερο τομέα του logistics (αποθήκη, προμήθειες, παραγωγή, διανομή, customer service), αλλά όχι μόνο, καθώς πολλά θέματα χρειάζονται την συνεργασία και άλλων στελεχών (πωλήσεις, μηχανογράφηση, κ.λ.π.) ή ακόμη και την συμμετοχή της γενικής διεύθυνσης. Οι σύμβουλοι συχνά λειτουργούν ως εφεδρικοί συνεταίροι των ιδίων στελεχών της επιχείρησης και της διεύθυνσης logistics. Οι σύμβουλοι logistics αναλαμβάνουν διάφορους ρόλους, ισορροπιστή, συμβούλου επενδύσεων, τεχνικού συμβούλου, project manager, συνεργάτη και, κυρίως, γεννήτριας εφικτών ιδεών. Ο κατάλογος είναι ατελείωτος. Το ίδιο δύσκολο είναι να καθοριστούν τα όρια της αγοράς στην οποία απευθύνονται.

Οι σύμβουλοι logistics δρούν σαν business partners, τόσο για την διεύθυνση logistics, όσο και για την ανώτατη διοίκηση (top management). Μπορούν να δράσουν ως εξωτερικοί παρατηρητές στην οργανωτική δομή της εταιρείας. Ποια είναι η διαφορά όμως ανάμεσα σε έναν σύμβουλο logistics με τους λοιπούς συμβούλους επιχειρήσεων; Απλώς η λέξη logistics; Αυτό και μόνο είναι σημαντικό, για τον λόγο ότι για έναν σύμβουλο logistics, η τεχνική ανάλυσης συστημάτων, η εγκατάσταση και η εφαρμογή στην πράξη των προτεινόμενων λύσεων, είναι κρίσιμες. Για τον λόγο αυτό συνδυάζουν την εμπειρία τους τόσο σε θέματα οργάνωσης και διοίκησης, με την γνώση της τεχνολογίας και των εξελίξεων στον χώρο των logistics με την πρακτική εφαρμογή.

Από μία άλλη οπτική τα πληροφοριακά συστήματα logistics παίρνουν μία άλλη διάσταση υποστηρίζοντας τον μετασχηματισμό των αποθηκών σε κέντρα εκπλήρωσης παραγγελιών ηλεκτρονικού εμπορίου: e – fulfillment centers. Τονίζεται επίσης πως στην εποχή του ηλεκτρονικού εμπορίου το να σχεδιασθεί και να λειτουργήσει μία ιστοσελίδα για να προσελκύσει και να συναλλάσσεται μία εταιρεία με τους πελάτες της είναι το ευκολότερο μέρος. Η δυσκολία έρχεται όταν θα πρέπει να εκπληρωθούν οι παραγγελίες που κατόρθωσε να παραλάβει. Δεν είναι υπερβολή να επισημανθεί ότι όποια επιχείρηση παραβλέψει το τμήμα αυτό θα αφανιστεί.

Παρόλο που αναφέρεται τελευταίος ο ανθρώπινος παράγοντας σίγουρα δεν είναι αυτός με την ελάσσονα σημασία. Έχοντας ως δεδομένο ότι το τμήμα logistics είναι αυτό που συνεργάζεται με όλα τα τμήματα της επιχείρησης καθώς επίσης και με τους πελάτες και τους προμηθευτές είναι προφανές ότι τα στελέχη του θα πρέπει να έχουν όχι μόνο τις απαραίτητες θεωρητικές και πρακτικές γνώσεις αλλά και τις αναγκαίες προσωπικές ικανότητες χειρισμού διαφόρων θεμάτων και ανθρώπων με διαφορετική κουλτούρα.

Από την παραπάνω ανάλυση προκύπτει το γεγονός ότι το περιβάλλον των logistics στην Ελλάδα βρίσκεται σε κάποιο ενδιάμεσο στάδιο και με αρκετούς προβληματικούς τομείς, αλλά με πολλά περιθώρια ανάπτυξης. Η τροχιά που πρέπει να ακολουθηθεί θα πρέπει να είναι γρήγορη, ανοδική και αποτελεσματική με τρόπο ώστε να βρισκόμαστε αν όχι μπροστά τουλάχιστον κοντά στις εξελίξεις.